МАКЕДОНСКИОТ ПРЕРОДБЕНСКИ XIX ВЕК
Македонците не се ни Срби, а уште помалку Бугари
Драганов со особено задоволство ја прифатил темата што специјално за него ја распишал Ламански на конкурсот на Петербуршкото словенско благотворно друштво: "Проучувањето на Македонија во етнографски, дијалектолошки, историски и археолошки однос", а во тие рамки и посебно: "Карактеристика на говорите на словенското насление во современата Македонска провинција". Оваа тема Драганов веднаш почнува да ја обработува и осознава дека сите претенденти на Македонија "истовремено и исклучувајќи се еден со друг ја сметаат Македонија за своја земја, и присоединувањето нејзино кон својата сопствена митрополија го сметаат како обврска на некакво историско право". Тој имал полна претстава за состојбите во Македонија, зашто, вели: "Долго пред Српско-бугарската битка јас решив на самото место да го проверам степенот на основаноста на српските и бугарските претензии за јазикот и народноста на тамошното македонскословенско население". Во врска со оживената полемика помеѓу српските и бугарските претенденти на Македонија, Драганов уверено му пишува на Ламански дека, "независно од извесни погранични влијанија, сестраното проучување на предметот, покрај убедувањата од разните Милоевиќи, Среќковиќи, Алексовиќи, Баџовиќи, Веселиновиќи, Новаковиќи, од една страна, Петковичи, Верковиќи, Богоровци, Поповичи и Дриновци, од друга, и меѓу нив мноштвото весникарски бесрамници, адапти на големите политички идеи - српската и бугарската, кои, се разбира, не може да имаат ништо заедничко со идејата на науката за словенската филологија, сето тоа постепено ме убедуваше во самостојноста и на позицијата на јазикот на словенското население на современа Македонија, којшто Бугарите толку се навикнале да си го викаат наречје (???) на својот единствен и неразделен бугарски јазик...".
МАКЕДОНСКА ЕНЦИКЛОПЕДИЈА ВО 19 ВЕК
Како професор во Бугарската гимназија во Солун, Драганов го подготви својот огромен зборник "Материјали за етнографијата, статистиката и дијалектологијата на современата Македонска провинција" што самиот го наречува "Македонска енциклопедија".
Како најзначаен претходник и учител на Мисирков, П. Д. Драганов не можеше да не се искаже јавно и за "прашањето за населението на современа Македонија", па во врска со јазикот пишува:
"Обете војувачки страни, без обзир на јавните уверувања пред целиот свет, и пред Русите посебно, за својата племенска љубов кон Македонија, на самото место, т.е. во самата Македонија се однесуваат со најголема омраза спрема месното наречје и спрема основните потреби на месното население. Тоа пак особено се однесува за бугарскиот и српскиот учителски персонал во Македонија. Нивната омраза спрема потлаченото, угнетувано и прогонувано месно македонскословенско "наречје" не знае граници. Последново со необична усрдност се прогонува од македонскословенските училишта, како од Бугарите така и од Србите, кои сега во Македонија исцело ги имаат в раце судбините на месната словенска просвета. Меѓутоа, ова наречје, повеќе од кое и да е друго од дузината постојни словенски наречја-јазици, може, со поголема или со помала претензија, да ги слее благородните потомци на некогаш знаменитиот кирило-методиевски јазик. Ние би можеле да наведеме долга редица сведоштва од високоавторитетни научници и пред се од родени Македонци од доброто старо време, како документарни докази дека македонскословенското наречје е повеќе или помалку самостојно и автономно во однос на бугарскиот и српскиот "јазик". Овие сведоштва се однесуваат кон две категории:
1) Таканареченото македонско наречје си има свои сопствени особености и во акцентот,
и во гласовите и во формите..., и во синтаксата и особено во речникот.
2) Месните македонскословенски учители од доброто старо време, уште на наша памет, се до крајот на 60-тите и почетокот на 70-тите години, т.е. уште спроти големата Ослободителна војна од 1877-1878 година, си печатеа свои училишни учебници громко изјавувајќи дека македонскословенското население, откако си ја извојува црковнословенската литургија од грчкото управувачко свештенство, нема ни најмала желба да се откаже од интересите на својата народност, т.е. да се побугарува и да се посрбува, наречувајќи ги притоа Бугарите со омаловажувачкото име "Шопје"."
Бесарапскиот Бугарин Петар Драганов како личен сведок пишува: "Речиси сите учители во средните, неретко дури и во вишите школи во Македонија, барем до 1887 година, се
назначуваа во функцијата на агитатори задолжително отаде границата, имено од Кнежевството Бугарија или од Кралството Србија, како лица понадежни и попогодни за овие цели. А пак месниот македонскословенски учителски елемент е допуштен во тамошните училишта само како агенти на пропагандите...".
СТАРИНСКОТО ИМЕ МАКЕДОНЦИ
Нагласувајќи дека во Македонија го дигнало гласот староседелското население што "се наречува со старинското име Македонци", Драганов профетски укажува:
"Според нашето лично мислење, би било просто праведност да се поддржи барем морално ова многубројно племе што зборува на посебно словенско наречје и си има своја стара историја (од VI до XV век), не помалку интересна од историјата на Бугарите и на Србите. Македонците се исто такви христијани, притоа православни, како што се и Србите и Бугарите... Поддршката од страна на Русија и, би рекол, од целата христијанска Европа... на Македонците (ги имаме предвид познатите параграфи од решенијата на Берлинскиот конгрес што и гарантираат автономија на Македонија и на целото нејзино население), би било не само акт на политичка праведност, туку и мудрост: Македонија на опашката на Бугарија и на Србија (како составен дел на последниве) секогаш ќе биде елемент за општ пожар на Балканскиот Полуостров, ако не и во цела Европа... За Русија и за Русите треба да бидат важни мислењата за Македонија не на оние Македонци што, откинувајќи се од својата сопствена народност, одамна наживо им се продале на Србите или на Бугарите..., туку само на оние Словеномакедонци што ги поставуваат интересите на својата навистина прогонувана народност највисоко од се, зашто таа се прогонува не само од Турците и од Австро-Унгарија, туку пред се од браќата Бугари и Срби...".
Дека овие согледувања не биле само на П. Драганов во тоа време покажуваат и статиите на Карл Хрон во "Deutschen Volksblattes" што во следната 1890 год. излегоа и како книга
под наслов "Народноста на Македонските Словени", каде што за Македонците тој заклучува: "...во секој случај може да се докаже, како според нивната историја, така и според нивниот јазик, дека Македонците не се ни Срби, а уште помалку Бугари, туку се посебен народ, имено директни потомци на оние словенски прадоселеници што го населувале Балканскиот Полуостров уште долго пред српската и бугарската инвазија и кои не се измешале ни со еден од овие два народа".
Во славистиката веќе им се определи посебно место и на "Македонските Словени" како ентитет што најде одраз и во второто издание на "Карта славјанских народности" што ја
објави С.-Петербуршкото словенско благотворно друштво кон "Руско-Славјански Календар на 1890 год.". Во руската престолнина полскиот лингвист И. А. Бодуен де Куртене во своите предавања почна да го изделува македонскиот јазик во семејството на словенските јазици, а беше одбранета и првата докторска дисертација за македонскиот јазик од естонскиот лингвист Л. Мазинг што беше и напечатена во две книшки. Сето тоа ја разбранува младата македонска интелигенција, па се појавија бурни бунтови во егзархиските училишта во Македонија што доведоа до масовни бегства на учениците во Белград. Незадоволни од националниот третман и во Србија, овие ученици го напуштија и Белград и преминаа во Софија. Но бидејќи и тука не наидоа на приветлив прием, поголемиот дел се вратија во татковината или одново беа подмамени во Белград. Останатите во Бугарија уште кон крајот на 1890 год. се организираа во една "тајна дружба" што ја даде основата на Младата македонска книжовна дружина во Софија, која
од почетокот на 1892 год. почна да го издава и својот орган "Лоза".
ВЕЧЕР пренесува дел од најновата книга напишана од академик Блаже Ристовски, главниот редактор на првата "Македонска енциклопедија". Издавач на двотомното историско дело е "ТРИ"
ПРОДОЛЖУВА: Велика Македонија
ПОДГОТВИЛ: Де.Т.
Македонците не се ни Срби, а уште помалку Бугари
Драганов со особено задоволство ја прифатил темата што специјално за него ја распишал Ламански на конкурсот на Петербуршкото словенско благотворно друштво: "Проучувањето на Македонија во етнографски, дијалектолошки, историски и археолошки однос", а во тие рамки и посебно: "Карактеристика на говорите на словенското насление во современата Македонска провинција". Оваа тема Драганов веднаш почнува да ја обработува и осознава дека сите претенденти на Македонија "истовремено и исклучувајќи се еден со друг ја сметаат Македонија за своја земја, и присоединувањето нејзино кон својата сопствена митрополија го сметаат како обврска на некакво историско право". Тој имал полна претстава за состојбите во Македонија, зашто, вели: "Долго пред Српско-бугарската битка јас решив на самото место да го проверам степенот на основаноста на српските и бугарските претензии за јазикот и народноста на тамошното македонскословенско население". Во врска со оживената полемика помеѓу српските и бугарските претенденти на Македонија, Драганов уверено му пишува на Ламански дека, "независно од извесни погранични влијанија, сестраното проучување на предметот, покрај убедувањата од разните Милоевиќи, Среќковиќи, Алексовиќи, Баџовиќи, Веселиновиќи, Новаковиќи, од една страна, Петковичи, Верковиќи, Богоровци, Поповичи и Дриновци, од друга, и меѓу нив мноштвото весникарски бесрамници, адапти на големите политички идеи - српската и бугарската, кои, се разбира, не може да имаат ништо заедничко со идејата на науката за словенската филологија, сето тоа постепено ме убедуваше во самостојноста и на позицијата на јазикот на словенското население на современа Македонија, којшто Бугарите толку се навикнале да си го викаат наречје (???) на својот единствен и неразделен бугарски јазик...".
МАКЕДОНСКА ЕНЦИКЛОПЕДИЈА ВО 19 ВЕК
Како професор во Бугарската гимназија во Солун, Драганов го подготви својот огромен зборник "Материјали за етнографијата, статистиката и дијалектологијата на современата Македонска провинција" што самиот го наречува "Македонска енциклопедија".
Како најзначаен претходник и учител на Мисирков, П. Д. Драганов не можеше да не се искаже јавно и за "прашањето за населението на современа Македонија", па во врска со јазикот пишува:
"Обете војувачки страни, без обзир на јавните уверувања пред целиот свет, и пред Русите посебно, за својата племенска љубов кон Македонија, на самото место, т.е. во самата Македонија се однесуваат со најголема омраза спрема месното наречје и спрема основните потреби на месното население. Тоа пак особено се однесува за бугарскиот и српскиот учителски персонал во Македонија. Нивната омраза спрема потлаченото, угнетувано и прогонувано месно македонскословенско "наречје" не знае граници. Последново со необична усрдност се прогонува од македонскословенските училишта, како од Бугарите така и од Србите, кои сега во Македонија исцело ги имаат в раце судбините на месната словенска просвета. Меѓутоа, ова наречје, повеќе од кое и да е друго од дузината постојни словенски наречја-јазици, може, со поголема или со помала претензија, да ги слее благородните потомци на некогаш знаменитиот кирило-методиевски јазик. Ние би можеле да наведеме долга редица сведоштва од високоавторитетни научници и пред се од родени Македонци од доброто старо време, како документарни докази дека македонскословенското наречје е повеќе или помалку самостојно и автономно во однос на бугарскиот и српскиот "јазик". Овие сведоштва се однесуваат кон две категории:
1) Таканареченото македонско наречје си има свои сопствени особености и во акцентот,
и во гласовите и во формите..., и во синтаксата и особено во речникот.
2) Месните македонскословенски учители од доброто старо време, уште на наша памет, се до крајот на 60-тите и почетокот на 70-тите години, т.е. уште спроти големата Ослободителна војна од 1877-1878 година, си печатеа свои училишни учебници громко изјавувајќи дека македонскословенското население, откако си ја извојува црковнословенската литургија од грчкото управувачко свештенство, нема ни најмала желба да се откаже од интересите на својата народност, т.е. да се побугарува и да се посрбува, наречувајќи ги притоа Бугарите со омаловажувачкото име "Шопје"."
Бесарапскиот Бугарин Петар Драганов како личен сведок пишува: "Речиси сите учители во средните, неретко дури и во вишите школи во Македонија, барем до 1887 година, се
назначуваа во функцијата на агитатори задолжително отаде границата, имено од Кнежевството Бугарија или од Кралството Србија, како лица понадежни и попогодни за овие цели. А пак месниот македонскословенски учителски елемент е допуштен во тамошните училишта само како агенти на пропагандите...".
СТАРИНСКОТО ИМЕ МАКЕДОНЦИ
Нагласувајќи дека во Македонија го дигнало гласот староседелското население што "се наречува со старинското име Македонци", Драганов профетски укажува:
"Според нашето лично мислење, би било просто праведност да се поддржи барем морално ова многубројно племе што зборува на посебно словенско наречје и си има своја стара историја (од VI до XV век), не помалку интересна од историјата на Бугарите и на Србите. Македонците се исто такви христијани, притоа православни, како што се и Србите и Бугарите... Поддршката од страна на Русија и, би рекол, од целата христијанска Европа... на Македонците (ги имаме предвид познатите параграфи од решенијата на Берлинскиот конгрес што и гарантираат автономија на Македонија и на целото нејзино население), би било не само акт на политичка праведност, туку и мудрост: Македонија на опашката на Бугарија и на Србија (како составен дел на последниве) секогаш ќе биде елемент за општ пожар на Балканскиот Полуостров, ако не и во цела Европа... За Русија и за Русите треба да бидат важни мислењата за Македонија не на оние Македонци што, откинувајќи се од својата сопствена народност, одамна наживо им се продале на Србите или на Бугарите..., туку само на оние Словеномакедонци што ги поставуваат интересите на својата навистина прогонувана народност највисоко од се, зашто таа се прогонува не само од Турците и од Австро-Унгарија, туку пред се од браќата Бугари и Срби...".
Дека овие согледувања не биле само на П. Драганов во тоа време покажуваат и статиите на Карл Хрон во "Deutschen Volksblattes" што во следната 1890 год. излегоа и како книга
под наслов "Народноста на Македонските Словени", каде што за Македонците тој заклучува: "...во секој случај може да се докаже, како според нивната историја, така и според нивниот јазик, дека Македонците не се ни Срби, а уште помалку Бугари, туку се посебен народ, имено директни потомци на оние словенски прадоселеници што го населувале Балканскиот Полуостров уште долго пред српската и бугарската инвазија и кои не се измешале ни со еден од овие два народа".
Во славистиката веќе им се определи посебно место и на "Македонските Словени" како ентитет што најде одраз и во второто издание на "Карта славјанских народности" што ја
објави С.-Петербуршкото словенско благотворно друштво кон "Руско-Славјански Календар на 1890 год.". Во руската престолнина полскиот лингвист И. А. Бодуен де Куртене во своите предавања почна да го изделува македонскиот јазик во семејството на словенските јазици, а беше одбранета и првата докторска дисертација за македонскиот јазик од естонскиот лингвист Л. Мазинг што беше и напечатена во две книшки. Сето тоа ја разбранува младата македонска интелигенција, па се појавија бурни бунтови во егзархиските училишта во Македонија што доведоа до масовни бегства на учениците во Белград. Незадоволни од националниот третман и во Србија, овие ученици го напуштија и Белград и преминаа во Софија. Но бидејќи и тука не наидоа на приветлив прием, поголемиот дел се вратија во татковината или одново беа подмамени во Белград. Останатите во Бугарија уште кон крајот на 1890 год. се организираа во една "тајна дружба" што ја даде основата на Младата македонска книжовна дружина во Софија, која
од почетокот на 1892 год. почна да го издава и својот орган "Лоза".
ВЕЧЕР пренесува дел од најновата книга напишана од академик Блаже Ристовски, главниот редактор на првата "Македонска енциклопедија". Издавач на двотомното историско дело е "ТРИ"
ПРОДОЛЖУВА: Велика Македонија
ПОДГОТВИЛ: Де.Т.
No comments:
Post a Comment