Теодосиј Гологанов (Скопски митрополит) е македонски национален деец, и поборник за обновување на Охридската архиепископија и создавање на македонска национална држава. Роден е во село Трлис, Сереско во 1846 г. Световното име му било Васил Гологанов. Првата писменост ја добил кај татка си поп Илија, а потоа бил испратен во манастирот Св. Јован Претеча крај Серес. Неговиот брат Јован Гологанов бил собирач на македонско народно творештво од пред се од Серско и учител кој сметал и ги учел младите и старите во Серско дека тие се Македонци, посебен народ од Србите, Бугарите и Грците.
Во 1884 г. Теодосиј Гологанов бил назначен за Егзархиски митрополит на Скопје, со задача да ја спроведува политиката на Бугарската Егзархија за однародување (бугаризација) на Македонците во овој дел на Македонија. На одобрение од Високата Порта чекал цели пет години, сè до 15 март 1890 година. Но, уште со самото пристигнување во Скопје тој го крева гласот против таквата антимакедоснка политика. Во сите службени документи на црквата, бугарските именувања ги заменувал со македонски, и се однесувал како раководител на возобновената Охридска архиепископија. Уште во почетокот на есента 1891 г. ги заменил црковните свидетелства кои во себе го содржеле името Бугарска егзархија, со нови свидетелства и документи на македонски јазик. Извршил чистка на кадрите на Егзархијата во црковно-училишните општини, и ги заменил со Македонци.
Во почетокот на октомври 1891 г. за прв пат почнал јавно да ја критикува Егзархијата заради посегањето по самостојноста на македонските црковни општини и нејзината великобугарска политика, предлагајќи отфрлање на туѓите цркви – цариградската и софиската. Знаејќи дека ниту Патријаршијата, ниту Егзархијата нема да се согласат со возобновување на Охрид како архиепископски центар на одделна црква, митрополитот Теодосиј се обидел да се договори со папскиот нунциј во Цариград за покровителствто на Римокатоличката црква над евентуално обновената Охридска архиепископија. При тоа поставил шест услови:
1. Да се обнови стародревната Охридска архиепископија, која ќе биде во канонско единство со Римокатоличката црква, со непосреден благослов на светиот отец Папата.
2. На чело на обновената Охридска архиепископија ќе бидам јас како автокефален поглавар на црквата.
3. Другите луѓе од високиот клер (епископите, свештеномонасите, и мирските свештеници) да бидат родум Македонци и назначувани од архиепископот, а епископите можат само да бидат потврдувани од вашата светост.
4. Границите на Архиепископијата да се поклопуваат со границите на Македонија, а поделбата на епархиите да се задржи сегашната.
5. Старите унијати од Кукушко-полјанската и Струмичката епархија да се изделат од јуриздикција на унијатскиот архиепископ во Цариград, Н. Б. Нил Изворов и да се приклучат како епархии кон Охридската архиепископија.
6. Католички мисионери, со исклучок на затекнатите во просветно добротворните институции во Македонија, да не се доведуваат нови, а затечените да не се мешаат во внатрешниот црковнопросветен живот на Архиепископијата
Во писмото до архимандритот Дионисиј во Софија, инаку негов истомисленик и македонец од Струмичко, од 22 јуни 1891 г. митрополитот Теодосиј меѓу другото пишува: „Ние, Македонците, не наоѓаме на таков отпор од Турците, како што имаме од Грците, Бугарите и Србите, кои како орли на мрша се пуштаат врз таа наша многустрадална земја и сакаат да ја распокинат!“
На 4 декември истата 1891 г. Теодосиј му напишал писмо на папата Лав ХIII, во кое го моли Светиот отец од свое и од името на целата православна паства во Македонија: „да нè прими под крилото на Римокатоличката црква, откако ќе ја обновиме стародревната Охридска архиепископија, незаконски укината од султанот Мустафа III во 1767 г.“
На сила е одведен во Цариград, каде што во јануари 1892 од страна на Егзархијата бил обвинет меѓу другото и за „создавање на народност што не постоела во историјата“. Во март 1892 г. му била одземена титулата „Скопски митрополит“. Потоа принудно бил испратен во еден софиски манастир, каде што починал во 1926 г.
Извор: Македонско братство
Во 1884 г. Теодосиј Гологанов бил назначен за Егзархиски митрополит на Скопје, со задача да ја спроведува политиката на Бугарската Егзархија за однародување (бугаризација) на Македонците во овој дел на Македонија. На одобрение од Високата Порта чекал цели пет години, сè до 15 март 1890 година. Но, уште со самото пристигнување во Скопје тој го крева гласот против таквата антимакедоснка политика. Во сите службени документи на црквата, бугарските именувања ги заменувал со македонски, и се однесувал како раководител на возобновената Охридска архиепископија. Уште во почетокот на есента 1891 г. ги заменил црковните свидетелства кои во себе го содржеле името Бугарска егзархија, со нови свидетелства и документи на македонски јазик. Извршил чистка на кадрите на Егзархијата во црковно-училишните општини, и ги заменил со Македонци.
Во почетокот на октомври 1891 г. за прв пат почнал јавно да ја критикува Егзархијата заради посегањето по самостојноста на македонските црковни општини и нејзината великобугарска политика, предлагајќи отфрлање на туѓите цркви – цариградската и софиската. Знаејќи дека ниту Патријаршијата, ниту Егзархијата нема да се согласат со возобновување на Охрид како архиепископски центар на одделна црква, митрополитот Теодосиј се обидел да се договори со папскиот нунциј во Цариград за покровителствто на Римокатоличката црква над евентуално обновената Охридска архиепископија. При тоа поставил шест услови:
1. Да се обнови стародревната Охридска архиепископија, која ќе биде во канонско единство со Римокатоличката црква, со непосреден благослов на светиот отец Папата.
2. На чело на обновената Охридска архиепископија ќе бидам јас како автокефален поглавар на црквата.
3. Другите луѓе од високиот клер (епископите, свештеномонасите, и мирските свештеници) да бидат родум Македонци и назначувани од архиепископот, а епископите можат само да бидат потврдувани од вашата светост.
4. Границите на Архиепископијата да се поклопуваат со границите на Македонија, а поделбата на епархиите да се задржи сегашната.
5. Старите унијати од Кукушко-полјанската и Струмичката епархија да се изделат од јуриздикција на унијатскиот архиепископ во Цариград, Н. Б. Нил Изворов и да се приклучат како епархии кон Охридската архиепископија.
6. Католички мисионери, со исклучок на затекнатите во просветно добротворните институции во Македонија, да не се доведуваат нови, а затечените да не се мешаат во внатрешниот црковнопросветен живот на Архиепископијата
Во писмото до архимандритот Дионисиј во Софија, инаку негов истомисленик и македонец од Струмичко, од 22 јуни 1891 г. митрополитот Теодосиј меѓу другото пишува: „Ние, Македонците, не наоѓаме на таков отпор од Турците, како што имаме од Грците, Бугарите и Србите, кои како орли на мрша се пуштаат врз таа наша многустрадална земја и сакаат да ја распокинат!“
На 4 декември истата 1891 г. Теодосиј му напишал писмо на папата Лав ХIII, во кое го моли Светиот отец од свое и од името на целата православна паства во Македонија: „да нè прими под крилото на Римокатоличката црква, откако ќе ја обновиме стародревната Охридска архиепископија, незаконски укината од султанот Мустафа III во 1767 г.“
На сила е одведен во Цариград, каде што во јануари 1892 од страна на Егзархијата бил обвинет меѓу другото и за „создавање на народност што не постоела во историјата“. Во март 1892 г. му била одземена титулата „Скопски митрополит“. Потоа принудно бил испратен во еден софиски манастир, каде што починал во 1926 г.
Извор: Македонско братство
No comments:
Post a Comment