НОВА МАКЕДОНИЈА: Колку е македонски Александар Велики? (2)
Кресненското востание и Александар
Слична реченица се среќава и кај Ѓорѓија Пулевски, во неговата Славјаномакедонска општа историја. Пулевски пишува дека царот Филип и царот Александар се Славјани и дека „наши баби Славјанки ги родиле“. Гледано од фолклорен аспект, научната подлога на ваквите становишта не е ни битна, зашто тоа не го менува фактот за присутноста на Александар во свеста на народот, кој дури се обидел да најде решение за некои прашања што последниве месеци кај нас се предмет на расправа.
Сето тоа всушност само покажува дека македонскиот фолклор поврзан со Александар Велики има постари корени, а тоа што отсуствуваат повеќе пишани записи, во секој случај, се должи на други околности.
Посебно место во народната свест за Александар Македонски има неговата потрага по т.н. „жива вода“ од која се станувало бесмртен.
„Цар Александар сакаше да одит, да ја земит бесмртната вода. Но кој одеше, никој не се враќаше назад“, вели преданието запишано од Шапкарев. Александар ја пронашол водата, но сестра му го скршила шишето, по што побегнала, се фрлила во море и се претворила во делфин, кој, кога ќе го чуе името Александар, се крие во морските длабочини.
Кресненското востание од 1878 година својата подлога исто така ја бара кај славниот војсководец. Уставот на востанието, односно неговиот правилник, кој по својата габаритност не мора да се срами дури ни од „славниот“ Устав на СФРЈ од 1974 година, во членот 1 буквално вели: „Со нашата крв што ја пролеваме во планините и горите македонски, ние служиме како македонска војска на Александар Македонски за слободата со нашата девиза ‘Слобода или смрт‘“.
Бугарската историја, па и понекој во Македонија, сметаат дека Правилникот е фалсификат, становиште што досега посолидно не е аргументирано. Но дури и да е така, тоа не го негира очигледното сознание дека наводниот фалсификатор сметал оти на документот ќе му даде поголема веродостојност ако во споменатиот член го вметне и Александар Македонски. Зошто би го правел тоа ако војсководецот бил туѓ на тоа време и на македонскиот народ?
Ова е само мал избор од присутноста на Александар Македонски во колективната свест на народот од овие простори. Кога сето тоа ќе се погледне, попрво се заклучува дека во периодот по 1945 година тој вештачки бил отстранет, отколку што може да се каже дека сега вештачки му се поттурнува на Македонецот. „Фолклорниот лик на Александар Македонски... сè уште е неоткриен“, вели нашиот научник Танас Вражиновски во своето дело „Македонски историски преданија“ (1992 година). Сосема друга е приказната што денешното враќање на војсководецот меѓу народот се прави на начин што кај еден неутрален дел од јавноста создава нов анимозитет кон личноста што очигледно сосема природно била всадена во свеста на луѓето.
Шапкарев: Татко ми ми раскажуваше за царот
Кирил Пенушлиски во своите Студии и прилози за македонскиот фолклор го запишал и следното: „Освен овие шест преданија и песната, драгоцени информации за популарноста на Александар Македонски во нашиот фолклор оставиле нашите големи собирачи К.А. Шапкарев и Марко К. Цепенков. Така, Шапкарев кон кичевската приказна ‘Доброто (арното) никој пат не гинат‘, во која е вграден и мотивот за живата вода, во фуснота забележал: ‘Покојниот ми татко во детството наше ни раскажуваше многу прикаски, меѓу кои и некои за Марко Крале и за цар Александар - Александар Велики, во кои исто така се споменуваше живата вода што овие јунаци ја пиеле, та божем станувале бесмртни’“.
Кресненското востание и Александар
Слична реченица се среќава и кај Ѓорѓија Пулевски, во неговата Славјаномакедонска општа историја. Пулевски пишува дека царот Филип и царот Александар се Славјани и дека „наши баби Славјанки ги родиле“. Гледано од фолклорен аспект, научната подлога на ваквите становишта не е ни битна, зашто тоа не го менува фактот за присутноста на Александар во свеста на народот, кој дури се обидел да најде решение за некои прашања што последниве месеци кај нас се предмет на расправа.
Сето тоа всушност само покажува дека македонскиот фолклор поврзан со Александар Велики има постари корени, а тоа што отсуствуваат повеќе пишани записи, во секој случај, се должи на други околности.
Посебно место во народната свест за Александар Македонски има неговата потрага по т.н. „жива вода“ од која се станувало бесмртен.
„Цар Александар сакаше да одит, да ја земит бесмртната вода. Но кој одеше, никој не се враќаше назад“, вели преданието запишано од Шапкарев. Александар ја пронашол водата, но сестра му го скршила шишето, по што побегнала, се фрлила во море и се претворила во делфин, кој, кога ќе го чуе името Александар, се крие во морските длабочини.
Кресненското востание од 1878 година својата подлога исто така ја бара кај славниот војсководец. Уставот на востанието, односно неговиот правилник, кој по својата габаритност не мора да се срами дури ни од „славниот“ Устав на СФРЈ од 1974 година, во членот 1 буквално вели: „Со нашата крв што ја пролеваме во планините и горите македонски, ние служиме како македонска војска на Александар Македонски за слободата со нашата девиза ‘Слобода или смрт‘“.
Бугарската историја, па и понекој во Македонија, сметаат дека Правилникот е фалсификат, становиште што досега посолидно не е аргументирано. Но дури и да е така, тоа не го негира очигледното сознание дека наводниот фалсификатор сметал оти на документот ќе му даде поголема веродостојност ако во споменатиот член го вметне и Александар Македонски. Зошто би го правел тоа ако војсководецот бил туѓ на тоа време и на македонскиот народ?
Ова е само мал избор од присутноста на Александар Македонски во колективната свест на народот од овие простори. Кога сето тоа ќе се погледне, попрво се заклучува дека во периодот по 1945 година тој вештачки бил отстранет, отколку што може да се каже дека сега вештачки му се поттурнува на Македонецот. „Фолклорниот лик на Александар Македонски... сè уште е неоткриен“, вели нашиот научник Танас Вражиновски во своето дело „Македонски историски преданија“ (1992 година). Сосема друга е приказната што денешното враќање на војсководецот меѓу народот се прави на начин што кај еден неутрален дел од јавноста создава нов анимозитет кон личноста што очигледно сосема природно била всадена во свеста на луѓето.
Шапкарев: Татко ми ми раскажуваше за царот
Кирил Пенушлиски во своите Студии и прилози за македонскиот фолклор го запишал и следното: „Освен овие шест преданија и песната, драгоцени информации за популарноста на Александар Македонски во нашиот фолклор оставиле нашите големи собирачи К.А. Шапкарев и Марко К. Цепенков. Така, Шапкарев кон кичевската приказна ‘Доброто (арното) никој пат не гинат‘, во која е вграден и мотивот за живата вода, во фуснота забележал: ‘Покојниот ми татко во детството наше ни раскажуваше многу прикаски, меѓу кои и некои за Марко Крале и за цар Александар - Александар Велики, во кои исто така се споменуваше живата вода што овие јунаци ја пиеле, та божем станувале бесмртни’“.
No comments:
Post a Comment