Историчарите и политичарите сѐ уште немаат објаснување зошто во текстот на државната химна го нема името на Никола Карев кое постоело во различни верзии на песната „Денес над Македонија се раѓа“
Сѐ уште е енигма поради какви историски околности Никола Карев, претседател на Крушевската Република, и револуционерот Димитар Влахов останаа без своето место во државната химна „Денес над Македонија се раѓа“. Од запишувањето на првичниот текст на песната, нејзините преправања и допишувањата на имињата, различните сведоштва на актерите за верзиите на стиховите до конечниот избор за државна химна во 1992 година, траат дилеми дали е нанесена неправда кон Карев и Влахов.
Редакцијата на „Дневник“ располага со тонски запис на песната која во 1942 година ја создал револуционерот Владо Малески, а заеднички ја пеат легендарните пејачи Никола Бадев, Александар Сариевски и Васка Илиева. На снимката, направена пред повеќе децении за потребите на државното Радио Скопје, се слуша дека во делот каде што се наведуваат имињата на револуционерите „...Делчев, Груев, Питу Гули, Карев, Влахов, Сандански“. Во една од пишаните верзии на оваа песна, пак, името на Влахов е заменето со Марков, презимето на револуционерот Веле Марков. Ова се, вкупно, седум имиња што со години се „вртеа“ во различните верзии на текстот на песната „Денес над Македонија се раѓа“ и во која, на крајот, останаа само „Гоце Делчев, Питу Гули, Даме Груев, Сандански“.
Луѓето што во 1992 година ја донеле одлуката за конечниот текст на химната објаснуваат дека единствено таков текст со четирите имиња бил предмет на нивното разгледување, а дека другите варијанти на текстот не биле достапни или познати.
Публицистите и историчарите укажуваат дека со текот на годините легендарната песна сѐ помалку се изведувала со имињата на Карев и Влахов. Мислењата за причините за тоа одат и до таму што се смета дека тоа било намерно правено. Дури се наведува дека причината за „неподобноста“ на Карев била во фактот што неговиот брат Ѓорѓи Карев, учесник во Илинденското востание, во 1944 година бил осуден на петгодишна затворска казна од новата комунистичка власт поради соработката со бугарскиот фашистички окупатор.
Најголеми дилеми, сепак, отвора фактот што постојат дилеми за тоа каков бил текстот на песната што ја создал Владо Малески. Познатиот македонски историчар Симо Младеновски наведува дека постојат документи од кои се гледа дека Малески во 1980 година му кажал на поетот Лазо Каровски кои имиња биле содржани во песната.
- Малески рече дека таа строфа гласи : „Од гроб станаа славните ѕидари на Крушовската Република, Гоце Делчев, Питу Гули, Карев, Влахов, Сандански“. Интересно е што тука го нема името на Даме Груев - наведува тој.
Младеновски објаснува дека Малевски не го запишал текстот на песната кога таа е изведена на пречекот на Новата 1943 година во Струга организиран од струшките антифашисти. Публицистот Кочо Топузовски, пак, во својата книга за Никола Карев пренесува запис на историчарот Блаже Ристовски во кој тој, повикувајќи се на сведоштвото на Малески, навел дека во првиот текст биле спомнати само имињата на „Гоце Делчев, Питу Гули, Дамјан Груев, Сандански...“.
Текстот на песната прв го запишал поетот Кочо Рацин во јуни 1943 година, но во него не се спомнувало името на Карев. Рацин го сменил и едниот стих, па наместо „Од гроб станаа славните ѕидари...“ напишал „Одново сега знаме се веје...“, а од имињата се наведени „Делчев, Груев и Питу Гули, Сандански, Димитри Влахов“.
- Името на Карев во текстот на песната е спомнато кога таа е објавена во збирката „Наши песни“ во 1944 година, кога во последниот стих се наброени Карев, Влахов и Сандански. Оттогаш, дури до 1970 година јас сум присуствувал на повеќе приредби на кои се пеела денешната химна - вели публицистот Кочо Топузовски.
Тој повикува да се истражи како се случило од текстот на химната да отпаднат имињата на Никола Карев и на другите значајни личности.
Според Симо Младеновски, различните имиња што се спомнувале во текстот на песната се должело на тоа што авторот Владо Малески до крајот на својот живот не направил дефинитивна верзија на својата песна „Денес над Македонија се раѓа“.
- Не мислам дека постоела некоја политичка причина заради која името на Никола Карев е намерно отстрането од текстот на химната. Претпоставуваме дека актуелната верзија била најраширена за разлика од другите текстови - вели тој.
Песната на Малески, направена по мелодијата на народната песна „Надежда болна легнала“, станала народна песна која различно се изведувала и која во 1992 година е одбрана како најдобро решение за химна на независната Република Македонија. Всушност, песната била утврдена како химна на тогашната Социјалистичка Република Македонија во 1989 година, но тогаш не бил утврден нотен запис и текстот на песната што е законски потребно. Дотогаш, таа се употребувала само како свечена песна која се изведувала во значајни државни поводи,
Познатите македонски книжевници Петре М. Андреевски и Радован Павловски во 1992 година беа дел од жирито кое реши до пратениците во Собранието, по многу дебати, да се предложи песната „Денес над Македонија се раѓа“.
Актуелниот пратеник Стојан Андов, кој тогаш беше претседател на Собранието и на Уставната комисија, вели дека и нему не му е познато зошто при дефинирањето на текстот на химната не биле предвид земени сите верзии на песната.
- Името на Карев заслужува да биде дел од химната, но сега е тешко да се направи таквата промена - проценува тој.
Радован Павловски: Не ни беа познати сите верзии на песната
Ние ја предложивме таа песна бидејќи беше најдобра меѓу оние од кои се вршеше избор, вели поетот и академик Радован Павловски.
- Времето, впрочем, потврди дека таа песна е достојна за македонска химна. Навистина, ние не ги познаваме сите варијанти на текстовите и кои сѐ имиња се спомнувале во нив. Не знаевме, на пример, дека во едниот текст се спомнуваат Карев и Влахов, или дека во другиот го нема Даме Груев. Ние го потврдивме тоа што беше постојна песна. Во нашиот предлог ние го напишавме само името на песната, без нејзиниот текст. А како се усвои овој текст, не ми е познато - изјави Павловски.
Сѐ уште е енигма поради какви историски околности Никола Карев, претседател на Крушевската Република, и револуционерот Димитар Влахов останаа без своето место во државната химна „Денес над Македонија се раѓа“. Од запишувањето на првичниот текст на песната, нејзините преправања и допишувањата на имињата, различните сведоштва на актерите за верзиите на стиховите до конечниот избор за државна химна во 1992 година, траат дилеми дали е нанесена неправда кон Карев и Влахов.
Редакцијата на „Дневник“ располага со тонски запис на песната која во 1942 година ја создал револуционерот Владо Малески, а заеднички ја пеат легендарните пејачи Никола Бадев, Александар Сариевски и Васка Илиева. На снимката, направена пред повеќе децении за потребите на државното Радио Скопје, се слуша дека во делот каде што се наведуваат имињата на револуционерите „...Делчев, Груев, Питу Гули, Карев, Влахов, Сандански“. Во една од пишаните верзии на оваа песна, пак, името на Влахов е заменето со Марков, презимето на револуционерот Веле Марков. Ова се, вкупно, седум имиња што со години се „вртеа“ во различните верзии на текстот на песната „Денес над Македонија се раѓа“ и во која, на крајот, останаа само „Гоце Делчев, Питу Гули, Даме Груев, Сандански“.
Луѓето што во 1992 година ја донеле одлуката за конечниот текст на химната објаснуваат дека единствено таков текст со четирите имиња бил предмет на нивното разгледување, а дека другите варијанти на текстот не биле достапни или познати.
Публицистите и историчарите укажуваат дека со текот на годините легендарната песна сѐ помалку се изведувала со имињата на Карев и Влахов. Мислењата за причините за тоа одат и до таму што се смета дека тоа било намерно правено. Дури се наведува дека причината за „неподобноста“ на Карев била во фактот што неговиот брат Ѓорѓи Карев, учесник во Илинденското востание, во 1944 година бил осуден на петгодишна затворска казна од новата комунистичка власт поради соработката со бугарскиот фашистички окупатор.
Најголеми дилеми, сепак, отвора фактот што постојат дилеми за тоа каков бил текстот на песната што ја создал Владо Малески. Познатиот македонски историчар Симо Младеновски наведува дека постојат документи од кои се гледа дека Малески во 1980 година му кажал на поетот Лазо Каровски кои имиња биле содржани во песната.
- Малески рече дека таа строфа гласи : „Од гроб станаа славните ѕидари на Крушовската Република, Гоце Делчев, Питу Гули, Карев, Влахов, Сандански“. Интересно е што тука го нема името на Даме Груев - наведува тој.
Младеновски објаснува дека Малевски не го запишал текстот на песната кога таа е изведена на пречекот на Новата 1943 година во Струга организиран од струшките антифашисти. Публицистот Кочо Топузовски, пак, во својата книга за Никола Карев пренесува запис на историчарот Блаже Ристовски во кој тој, повикувајќи се на сведоштвото на Малески, навел дека во првиот текст биле спомнати само имињата на „Гоце Делчев, Питу Гули, Дамјан Груев, Сандански...“.
Текстот на песната прв го запишал поетот Кочо Рацин во јуни 1943 година, но во него не се спомнувало името на Карев. Рацин го сменил и едниот стих, па наместо „Од гроб станаа славните ѕидари...“ напишал „Одново сега знаме се веје...“, а од имињата се наведени „Делчев, Груев и Питу Гули, Сандански, Димитри Влахов“.
- Името на Карев во текстот на песната е спомнато кога таа е објавена во збирката „Наши песни“ во 1944 година, кога во последниот стих се наброени Карев, Влахов и Сандански. Оттогаш, дури до 1970 година јас сум присуствувал на повеќе приредби на кои се пеела денешната химна - вели публицистот Кочо Топузовски.
Тој повикува да се истражи како се случило од текстот на химната да отпаднат имињата на Никола Карев и на другите значајни личности.
Според Симо Младеновски, различните имиња што се спомнувале во текстот на песната се должело на тоа што авторот Владо Малески до крајот на својот живот не направил дефинитивна верзија на својата песна „Денес над Македонија се раѓа“.
- Не мислам дека постоела некоја политичка причина заради која името на Никола Карев е намерно отстрането од текстот на химната. Претпоставуваме дека актуелната верзија била најраширена за разлика од другите текстови - вели тој.
Песната на Малески, направена по мелодијата на народната песна „Надежда болна легнала“, станала народна песна која различно се изведувала и која во 1992 година е одбрана како најдобро решение за химна на независната Република Македонија. Всушност, песната била утврдена како химна на тогашната Социјалистичка Република Македонија во 1989 година, но тогаш не бил утврден нотен запис и текстот на песната што е законски потребно. Дотогаш, таа се употребувала само како свечена песна која се изведувала во значајни државни поводи,
Познатите македонски книжевници Петре М. Андреевски и Радован Павловски во 1992 година беа дел од жирито кое реши до пратениците во Собранието, по многу дебати, да се предложи песната „Денес над Македонија се раѓа“.
Актуелниот пратеник Стојан Андов, кој тогаш беше претседател на Собранието и на Уставната комисија, вели дека и нему не му е познато зошто при дефинирањето на текстот на химната не биле предвид земени сите верзии на песната.
- Името на Карев заслужува да биде дел од химната, но сега е тешко да се направи таквата промена - проценува тој.
Радован Павловски: Не ни беа познати сите верзии на песната
Ние ја предложивме таа песна бидејќи беше најдобра меѓу оние од кои се вршеше избор, вели поетот и академик Радован Павловски.
- Времето, впрочем, потврди дека таа песна е достојна за македонска химна. Навистина, ние не ги познаваме сите варијанти на текстовите и кои сѐ имиња се спомнувале во нив. Не знаевме, на пример, дека во едниот текст се спомнуваат Карев и Влахов, или дека во другиот го нема Даме Груев. Ние го потврдивме тоа што беше постојна песна. Во нашиот предлог ние го напишавме само името на песната, без нејзиниот текст. А како се усвои овој текст, не ми е познато - изјави Павловски.
Извор: „Дневник“, 25.05.2007
No comments:
Post a Comment