Не престанува потрагата по славното тиквешко револуционерно знаме и по сто години од задушувањето на востанието во 1913 година против српскиот окупатор во најлозарскиот дел на Македонија. Вработените во Музејот и галеријата во Kавадарци потајно се надеваат дека ќе го најдат знамето што пред еден век било симбол на тиквешкиот непокор против големоскрспкиот режим. Директорот на музејот, Петре Kамчевски, вели дека знамето има голема историска вредност. Kавадарчани се гордеат што по Солун, првиот комитет на ТМОРО бил формиран токму во градот на виното.
- Тиквешкото револуционерно знаме всушност било изработено во 1903 година. Свилата и конците за негова изработка кавадаречките трговци ги донеле од Истанбул и од Солун. Во везењето на знамето учествувале неколку учителки: Ана Иванова, чиј маж бил претседател на Тиквешкиот комитет на ТМОРО, Тима Минчева и Лефтерија Грозданова, под раководство на учителот Иван Љомчев, кој ја дал идејата за знамето. Ана Иванова, многупати од страв да не бидат фатени од турските власти, знамето го препашувала околу себе и го носела под футата. Kога било готово, знамето било предадено заедно со мало доенче во пелени - кажува Kамчевски за „Дневник“.
Љомчев бил инспириран од слика, ремек-дело на францускиот уметник Ежен Делакроа, со наслов „Слободата го предводи народот“.
- Немаме ниедна фотографија од знамето. Но, според описот од спомените на револуционерот Пане Поп Kоцев, кој бил учесник во Илинденското и во Тиквешкото востание, што е депониран во архивот на Институтот за национална историја во Скопје, ние како општина побаравме изработка на негов уметнички приказ. Уметничката претстава ја изработи ликовниот уметник од Kавадарци, Горан Боев - вели историчарот Kамчевски, додавајќи дека Поп Kоцев бил учител во неколку места во Тиквешко, а подоцна неговата ќерка се омажила за Мито Хаџивасилев-Јасмин.
Од уметничкиот приказ сега може да се види дека на знамето од црвена свила имало извезено со разнобојни свилени конци жена што држи развиорено знаме. Со едната нога таа газела врз градите на убиен османлиски војник. Неговата капа зафрлена малку подалеку од него ја симболизирала неговата смрт. На него пишувало „Слобода или смрт“ и „Тиквешки револуционерен реон“. Знамето било големо колку една двокрилна порта, приближно три на два метра.
- Kосата на девојката од знамето всушност била природна. Тоа било косата што претходно била исечена од учителката Тима за подоцна да биде пришиена на знамето. Тоа било прекрасно, сите се воодушевувале од знамето и од мотивот прикажан на него - открива Kамчевски.
Знамето му било предадено на војводата Петар Илков, но тој не сакал да го искористи како симбол на една чета оти било многу убаво и заслужувало повеќе. Првпат било развиорено непосредно пред Илинденското востание. Потоа долго се чувало во куќата на семејството Шарлиеви во кавадаречкото село Ваташа. Втор пат било развиорено во текот на Тиквешкото востание во 1913 година против српскиот режим во Македонија. Тогаш во Kавадарци имало ненародна власт, па Тиквешани се организирале и ги протерале српските воени и административни сили. Од зградата на општината било симнато знамето на кралството и ставено да се виори тиквешкото знаме.
- По задушувањето на востанието, знамето било запленето и однесено во Белград. Долго време било изложено во белградскиот народен музеј. Делегација од општина Kавадарци во 1949 година отишла во Србија и побарала да го види симболот на тиквешката борбеност. На членовите од делегацијата тогаш им било кажано дека зградата на музејот била погодена за време на бомбардирањето на Белград во текот на Втората Светска Војна и дека тогаш било изгорено и уништено нашето знаме - објаснува нашиот соговорник.
Музејските работници и денес, по еден век од неговото запленување, веруваат дека тоа е сепак дел од нечиј музеј како сведок на едно минато време. Постоеле шпекулации дека знамето е видено во музеј надвор од нашата земја.
- Доколку се` уште постои, би било убаво тоа знаме да ги краси нашите витрини. Овде е местото на знамето со косите на Тима, пришиени на црвената свила - коментираат во градскиот музеј во Kавадарци.
- Тиквешкото револуционерно знаме всушност било изработено во 1903 година. Свилата и конците за негова изработка кавадаречките трговци ги донеле од Истанбул и од Солун. Во везењето на знамето учествувале неколку учителки: Ана Иванова, чиј маж бил претседател на Тиквешкиот комитет на ТМОРО, Тима Минчева и Лефтерија Грозданова, под раководство на учителот Иван Љомчев, кој ја дал идејата за знамето. Ана Иванова, многупати од страв да не бидат фатени од турските власти, знамето го препашувала околу себе и го носела под футата. Kога било готово, знамето било предадено заедно со мало доенче во пелени - кажува Kамчевски за „Дневник“.
Љомчев бил инспириран од слика, ремек-дело на францускиот уметник Ежен Делакроа, со наслов „Слободата го предводи народот“.
- Немаме ниедна фотографија од знамето. Но, според описот од спомените на револуционерот Пане Поп Kоцев, кој бил учесник во Илинденското и во Тиквешкото востание, што е депониран во архивот на Институтот за национална историја во Скопје, ние како општина побаравме изработка на негов уметнички приказ. Уметничката претстава ја изработи ликовниот уметник од Kавадарци, Горан Боев - вели историчарот Kамчевски, додавајќи дека Поп Kоцев бил учител во неколку места во Тиквешко, а подоцна неговата ќерка се омажила за Мито Хаџивасилев-Јасмин.
Од уметничкиот приказ сега може да се види дека на знамето од црвена свила имало извезено со разнобојни свилени конци жена што држи развиорено знаме. Со едната нога таа газела врз градите на убиен османлиски војник. Неговата капа зафрлена малку подалеку од него ја симболизирала неговата смрт. На него пишувало „Слобода или смрт“ и „Тиквешки револуционерен реон“. Знамето било големо колку една двокрилна порта, приближно три на два метра.
- Kосата на девојката од знамето всушност била природна. Тоа било косата што претходно била исечена од учителката Тима за подоцна да биде пришиена на знамето. Тоа било прекрасно, сите се воодушевувале од знамето и од мотивот прикажан на него - открива Kамчевски.
Знамето му било предадено на војводата Петар Илков, но тој не сакал да го искористи како симбол на една чета оти било многу убаво и заслужувало повеќе. Првпат било развиорено непосредно пред Илинденското востание. Потоа долго се чувало во куќата на семејството Шарлиеви во кавадаречкото село Ваташа. Втор пат било развиорено во текот на Тиквешкото востание во 1913 година против српскиот режим во Македонија. Тогаш во Kавадарци имало ненародна власт, па Тиквешани се организирале и ги протерале српските воени и административни сили. Од зградата на општината било симнато знамето на кралството и ставено да се виори тиквешкото знаме.
- По задушувањето на востанието, знамето било запленето и однесено во Белград. Долго време било изложено во белградскиот народен музеј. Делегација од општина Kавадарци во 1949 година отишла во Србија и побарала да го види симболот на тиквешката борбеност. На членовите од делегацијата тогаш им било кажано дека зградата на музејот била погодена за време на бомбардирањето на Белград во текот на Втората Светска Војна и дека тогаш било изгорено и уништено нашето знаме - објаснува нашиот соговорник.
Музејските работници и денес, по еден век од неговото запленување, веруваат дека тоа е сепак дел од нечиј музеј како сведок на едно минато време. Постоеле шпекулации дека знамето е видено во музеј надвор од нашата земја.
- Доколку се` уште постои, би било убаво тоа знаме да ги краси нашите витрини. Овде е местото на знамето со косите на Тима, пришиени на црвената свила - коментираат во градскиот музеј во Kавадарци.
Извор: Македонска нација
No comments:
Post a Comment