Бугарските заседи и претензии
Јазикот е главна појдовна точка за наводниот доказ за оправдување на претензиите кон Македонија. На оваа тема најактивни се Бугарите, кои се обидуваат во светот да побудат мислење дека јазикот е движечката сила што Македонците би ги направила Бугари. Со овие обиди се поврзани и постојаните укажувања дека Македонците „всушност“ зборуваат бугарски. Оттаму овој комплекс е многу битен, па заслужува повеќе од само краток осврт.
Не сите народи ја имале историската среќа нивниот јазик да се манифестира многу рано. Македонците ја имаа.
Византискиот цар Михаил Трети (842-867) ги испратил браќата Кирил и Методиј на една православна мисија во Големоморавското Царство на кнезот Растислав. Од 863 година тие дејствуваат оттаму.
Траутман го цитира царот Михаил, кој им кажал на браќата: „Вие двајцата сте луѓе од Солун, а луѓето од Солун зборуваат чист словенски јазик“.
Кој не би сакал да ја сподели, или пак целосно да ја присвои за себе славата да биде татковина на славните мисионери! Па така, Бугарите го сторија тоа - исто како и Грците. Но, бугарскиот цар Борис (а со него и неговиот народ) го примија христијанството дури во 865 година. И браќата не потекнуваа од Варна, или Трново, или Сердика, туку од околината на Солун, и беа синови на мајка Македонка и татко Грк. Ништо не влијае што оваа област тоа време беше освоена од Бугарија, бидејќи како што сосема јасно стои во историските текстови, Бугарите помеѓу 840 и 850 година маршираа кон „средна“ Македонија, а не кон Егејот - не сметајќи тука дека во меѓувреме турско-татарските протобугари веќе не постоеја, со оглед на тоа што одамна се претопија со словенското население и го презедоа и словенскиот јазик.
Со сета почит за верските стремежи на царот на Византија, мора да се каже дека мисијата не беше испратена од филантропски или од хуманитарни побуди. Константинопол одамна беше во конкурентски однос со Рим:
Двата центра на христијанството сакаа да стекнат нови верници во новодојдените доселеници на Балканот.
Со Кирил и Методиј „се чинеше дека Константинопол си обезбеди предност. На крајот дојде до поделба на моќта... во Југоисточна Европа... најдоцна од 1054 година, по големата шизма, овие две сфери и луѓето што ним им припаѓаат почнаа да се развиваат во сосема различни насоки на културен план“.
За да си ја олеснат мисионерската работа словенските учители Кирил и Методиј создадоа „нивно т.н. глаголско писмо“.
„Со мерките за повторно погрчување се воспостави кириличната азбука (наречена така во чест на Кирил), која делумно се базираше врз грчката ортографија“.
Но, сепак, дијалектите врз основа на кои словенските апостоли го преведоа Евангелието не потекнуваа од Бугарија (ниту од бугарскиот брег од Црно Море, ниту пак од Родопите), туку исто како и самите браќа, од околината на Солун, значи од Македонија, и колку и често да се повторува бугарското тврдење, нивниот јазик не може да се декларира како бугарски.
Професорот Вајтнам, напротив, многу повеќе прецизира дека Кирил и Методиј проповедале и пишувале на оној јазик „што се зборува во околината на Солун, т.е. јазикот на кој говореле Рихините, Сагудатите и Драгувитите“. Меѓу другото, Вајтман забележува: „Јазичните совпаѓања со другите јужнословенски јазици, српскиот и хрватскиот, се јавиле дури подоцна“.
Трудот на словенските апостоли доби трајна вредност со тоа што тие со „словенскиот литургиски и пишан јазик... го зголемија бројот на европски културни јазици (во Југоисточна Европа) на три јазици. Овој црковен старословенски јазик понатаму за целото словенско православие ја имаше истата улога како и латинскиот јазик за католиците, во исто време беше и литургиски и службен јазик. Сепак, не треба премногу цврсто да се држиме до оваа паралела, бидејќи латинскиот јазик, за разлика од црковнословенскиот, беше носител на културата, а не само средство за нејзино ширење“.
И турско-татарските Бугари ги озари зрак од овој културен труд, бидејќи тие не само што беа асимилирани од Словените туку го прифатија словенскиот јазик, црковниот словенски јазик, како и кириличното писмо.
Во ново време развојот се одвиваше по следниов тек: „Кога Француската револуција ја преобрази старата класна држава во модерна национална држава, јазикот доби ново, дотогаш непознато значење... Тој стана темел-носител за градењето на групната солидарност на нацијата. Барањата за еднаквост, правда и за братство, фундаменти на модерната национална држава, набргу беа дополнети со барања за единствен заеднички јазик. Оттогаш често под нација се подразбира униформна 'јазична нација', и на овој начин се задоволија стремежите за хомогенизација што целеа кон обединување на јазичното подрачје за потпора и зајакнување на националната држава“.
„Делото на двајцата браќа се уште зрачи со интензивна светлина во Русија, Бугарија, Србија и во Хрватска... па дури и во туѓојазичната Романија“.
За денешните Македонци овој развиток доби значење во писмена форма на македонскиот јазик. Според Торстен Сцобрис, овој процес почнал во почетокот на 19 век, кога свештениците почнале да го употребуваат македонскиот јазик во службите и во текстовите за јакнење на духот, кои од 1838 година почнаа да се печатат во Македонија. Во времето кога словенските интелектуалци почнаа да се опираат на грчката културна хегемонија од средината на 19 век, бројот на публикациите за фолклорот, јазикот и за историјата на Словените од Македонија видно се зголеми; нивното засилено печатење имаше цел „македонските дијалекти да бидат избрани за основа на единствениот пишан јазик“.
Во борбата на Македонците за нивниот сопствен јазик - значи и за нивниот национален идентитет - од судбинско значење е 1870 година, кога султанот ја призна автокефалната бугарска православна црква, Егзархијата. Оваа предност Бугарите ја искористија за да го забрзаат побугарчувањето во Македонија (каде што речиси немаше Бугари).
Еден пример може да ја потенцира бугарската заседа: бугарските весници обвинија еден македонски учител за „предавство на бугарскиот дух, затоа што издавал учебници на македонски дијалект. Преку ова се докажува дека Македонците поседуваат различен јазик и идентитет од Бугарите, и дека Бугарите уште тогаш биле свесни за оваа поинаквост и посебност на небугарските Македонци - иако (и до ден-денес) тоа не сакаа да го признаат. Од истата причина, славната книга на Крсте Мисирков „За македонцките работи“, напишана околу 1900 година, во која тој пишува за етничкото и политичко единство на Македонците и предупредува против соединувањето со Бугарија, Србија или Грција, во Бугарија беше забранета и сите примероци беа уништени.
Ханс - Лотар Штепан
Јазикот е главна појдовна точка за наводниот доказ за оправдување на претензиите кон Македонија. На оваа тема најактивни се Бугарите, кои се обидуваат во светот да побудат мислење дека јазикот е движечката сила што Македонците би ги направила Бугари. Со овие обиди се поврзани и постојаните укажувања дека Македонците „всушност“ зборуваат бугарски. Оттаму овој комплекс е многу битен, па заслужува повеќе од само краток осврт.
Не сите народи ја имале историската среќа нивниот јазик да се манифестира многу рано. Македонците ја имаа.
Византискиот цар Михаил Трети (842-867) ги испратил браќата Кирил и Методиј на една православна мисија во Големоморавското Царство на кнезот Растислав. Од 863 година тие дејствуваат оттаму.
Траутман го цитира царот Михаил, кој им кажал на браќата: „Вие двајцата сте луѓе од Солун, а луѓето од Солун зборуваат чист словенски јазик“.
Кој не би сакал да ја сподели, или пак целосно да ја присвои за себе славата да биде татковина на славните мисионери! Па така, Бугарите го сторија тоа - исто како и Грците. Но, бугарскиот цар Борис (а со него и неговиот народ) го примија христијанството дури во 865 година. И браќата не потекнуваа од Варна, или Трново, или Сердика, туку од околината на Солун, и беа синови на мајка Македонка и татко Грк. Ништо не влијае што оваа област тоа време беше освоена од Бугарија, бидејќи како што сосема јасно стои во историските текстови, Бугарите помеѓу 840 и 850 година маршираа кон „средна“ Македонија, а не кон Егејот - не сметајќи тука дека во меѓувреме турско-татарските протобугари веќе не постоеја, со оглед на тоа што одамна се претопија со словенското население и го презедоа и словенскиот јазик.
Со сета почит за верските стремежи на царот на Византија, мора да се каже дека мисијата не беше испратена од филантропски или од хуманитарни побуди. Константинопол одамна беше во конкурентски однос со Рим:
Двата центра на христијанството сакаа да стекнат нови верници во новодојдените доселеници на Балканот.
Со Кирил и Методиј „се чинеше дека Константинопол си обезбеди предност. На крајот дојде до поделба на моќта... во Југоисточна Европа... најдоцна од 1054 година, по големата шизма, овие две сфери и луѓето што ним им припаѓаат почнаа да се развиваат во сосема различни насоки на културен план“.
За да си ја олеснат мисионерската работа словенските учители Кирил и Методиј создадоа „нивно т.н. глаголско писмо“.
„Со мерките за повторно погрчување се воспостави кириличната азбука (наречена така во чест на Кирил), која делумно се базираше врз грчката ортографија“.
Но, сепак, дијалектите врз основа на кои словенските апостоли го преведоа Евангелието не потекнуваа од Бугарија (ниту од бугарскиот брег од Црно Море, ниту пак од Родопите), туку исто како и самите браќа, од околината на Солун, значи од Македонија, и колку и често да се повторува бугарското тврдење, нивниот јазик не може да се декларира како бугарски.
Професорот Вајтнам, напротив, многу повеќе прецизира дека Кирил и Методиј проповедале и пишувале на оној јазик „што се зборува во околината на Солун, т.е. јазикот на кој говореле Рихините, Сагудатите и Драгувитите“. Меѓу другото, Вајтман забележува: „Јазичните совпаѓања со другите јужнословенски јазици, српскиот и хрватскиот, се јавиле дури подоцна“.
Трудот на словенските апостоли доби трајна вредност со тоа што тие со „словенскиот литургиски и пишан јазик... го зголемија бројот на европски културни јазици (во Југоисточна Европа) на три јазици. Овој црковен старословенски јазик понатаму за целото словенско православие ја имаше истата улога како и латинскиот јазик за католиците, во исто време беше и литургиски и службен јазик. Сепак, не треба премногу цврсто да се држиме до оваа паралела, бидејќи латинскиот јазик, за разлика од црковнословенскиот, беше носител на културата, а не само средство за нејзино ширење“.
И турско-татарските Бугари ги озари зрак од овој културен труд, бидејќи тие не само што беа асимилирани од Словените туку го прифатија словенскиот јазик, црковниот словенски јазик, како и кириличното писмо.
Во ново време развојот се одвиваше по следниов тек: „Кога Француската револуција ја преобрази старата класна држава во модерна национална држава, јазикот доби ново, дотогаш непознато значење... Тој стана темел-носител за градењето на групната солидарност на нацијата. Барањата за еднаквост, правда и за братство, фундаменти на модерната национална држава, набргу беа дополнети со барања за единствен заеднички јазик. Оттогаш често под нација се подразбира униформна 'јазична нација', и на овој начин се задоволија стремежите за хомогенизација што целеа кон обединување на јазичното подрачје за потпора и зајакнување на националната држава“.
„Делото на двајцата браќа се уште зрачи со интензивна светлина во Русија, Бугарија, Србија и во Хрватска... па дури и во туѓојазичната Романија“.
За денешните Македонци овој развиток доби значење во писмена форма на македонскиот јазик. Според Торстен Сцобрис, овој процес почнал во почетокот на 19 век, кога свештениците почнале да го употребуваат македонскиот јазик во службите и во текстовите за јакнење на духот, кои од 1838 година почнаа да се печатат во Македонија. Во времето кога словенските интелектуалци почнаа да се опираат на грчката културна хегемонија од средината на 19 век, бројот на публикациите за фолклорот, јазикот и за историјата на Словените од Македонија видно се зголеми; нивното засилено печатење имаше цел „македонските дијалекти да бидат избрани за основа на единствениот пишан јазик“.
Во борбата на Македонците за нивниот сопствен јазик - значи и за нивниот национален идентитет - од судбинско значење е 1870 година, кога султанот ја призна автокефалната бугарска православна црква, Егзархијата. Оваа предност Бугарите ја искористија за да го забрзаат побугарчувањето во Македонија (каде што речиси немаше Бугари).
Еден пример може да ја потенцира бугарската заседа: бугарските весници обвинија еден македонски учител за „предавство на бугарскиот дух, затоа што издавал учебници на македонски дијалект. Преку ова се докажува дека Македонците поседуваат различен јазик и идентитет од Бугарите, и дека Бугарите уште тогаш биле свесни за оваа поинаквост и посебност на небугарските Македонци - иако (и до ден-денес) тоа не сакаа да го признаат. Од истата причина, славната книга на Крсте Мисирков „За македонцките работи“, напишана околу 1900 година, во која тој пишува за етничкото и политичко единство на Македонците и предупредува против соединувањето со Бугарија, Србија или Грција, во Бугарија беше забранета и сите примероци беа уништени.
Ханс - Лотар Штепан
No comments:
Post a Comment