Древниот македонски народ, како и сите древни народи, имал и свој посебен јазик. Според Плутарх, Македонците имале свој мајчин јазик кој бил различен од хеленскиот. Во неговиот животопис за Александар Македонски се наведува дека Александар на гозбата во Мараканда во 328 год. пред н.е. при кавгата со Клит (Клејтос) ја повикал својата телесна стража на македонски јазик.
Кај Псевдо-Калистен е запишано дека македонските војници се збогувале со Александар Трети на македонски јазик
Древниот македонски народ, како и сите древни народи, имал и свој посебен јазик. Постојат повеќе антички сведоштва според кои древните Македонци за Хелените биле варвари, односно народ што зборувал на јазик неразбирлив за Хелените. Во тој поглед, самиот збор варвар треба да се сфати како ономатопејски термин од сферата на јазикот, а не од културата. Барбарос, барбарои биле оние што брборат, односно што зборуваат неразбирливо, на чуден, неразбирлив јазик. За старите Грци варвари биле и Персијците и Египќаните, кои во културен поглед не биле на пониско ниво од нив.
Зборот варвар кај Хелените првобитно означувал "туѓинец", "туѓ народ". И древните Македонци за Хелените биле туѓ народ", аллопхѕлои, како што стои кај Плутарх.
Според еден податок од В век пред н.е., ако јазикот на Крестонците, кои припаѓале на бригиско-едонската група бил варварски, тогаш тоа се однесува и на Македонците, бидејќи и тие биле староседелци, односно "Пелазги" како и Крестонците, за чиј јазик Херодот вели дека бил варварски и "се разликувал од јазикот на сите други кои живееле околу нив". Тукидид, исто така, пишувајќи за дејствата на Халкидик, ги спомнува Грестонците, Едонците и Бисалдите, и притоа ги нарекува "варварски народи", односно
народи со неразбирлив јазик. Истото тоа мора да важи и за Македонците бидејќи токму Грестонците, Едонците и Бистонците за кои зборува Тукидид биле дел од основниот супстрат кој го сочинувал древниот македонски народ.
И други стари автори според јазикот Македонците ги одделувале од другите народи. Страбон, на пример, соопштува дека, судејќи според јазикот, Македонија се протегала дури до Коркира. Кај овој автор стои: "...Некои ја нарекуваат Македонија областа што се протега се до Коркира". Тука Епирците, според Страбон "и по косата, и по наречјето, и по облеката, и по другите работи што ги користеле им биле многу блиски на Македонците", а некои од нив, додава Страбон, биле и двојазични. Ако двојазичноста се однесува на она време кога Епирците не биле одвоени од Македонците, тогаш станува уште поразбирливо зошто во тоа време Страбон меѓу Епирците ги вбројувал Орестите, Пелагонците и Елимејците, додека за Полибиј, истите тие се Македонци.
МАКЕДОНЦИТЕ ИМАЛЕ МАЈЧИН ЈАЗИК
За Епирците се знае дека постоеле во земјата на запад од Македонија која се протегала од планината Пинд до морскиот брег и која од најстарите времиња ја нарекувале само "копно". Таа така се нарекувала наспроти островите во Јонското Море. Ако било така, тогаш постоењето на Македонците на истите тие простори не случајно не упатува на името на планината Пинд. Имено, Македонците не треба да се бараат надвор од оние простори каде што во најраното митолошко време се спомнува теонимот на Македонците - богот Македон и неговите синови. Ако меѓу нив, покрај синот Пиер (епиномот на Пиерија) и синот Амат (епиномот на Ематија) каде живееле Македонците, веднаш по нив се спомнува и Македоновиот син Пинд, тогаш не треба да не изненадува зошто токму тука, покрај планината Пинд, се среќаваат оние Македонци кои живееле заедно со Епирците.
Според старите автори, како што наведува Катичиќ, уште во најрано време пред одделувањето на Епирците од Македонците, јазикот на кој зборувале епирските племиња бил варварски. Краткиот попис на личните имиња што ги дава Тукидид, "наведува на мислењето дека епирските племиња биле варвари и во јазична, а не само во културна смисла".
И во подоцнежните времиња јазикот на Македонците се назначува како различен од хеленскиот. Тука ќе ја спомнеме епизодата за судењето на Филота во 330 год. пред н.е., според "Историјата на Александар Македонски" од К. Руф, каде е посведочено следното: кога Александар го прашал дали ќе зборува на мајчиниот (македонски) јазик, Филота рекол дека ќе зборува на хеленски, за да го разберат и оние што не се Македонци. Тогаш Александар му рекол:
"Еве, гледате ли, дотаму ли дошол Филота, што го презира дури и мајчиниот јазик?".
Оваа епизода јасно покажува дека македонскиот јазик Хелените не го разбирале, бидејќи бил различен од оној на којшто зборувале тие.
Според Плутарх, исто така, Македонците имале свој мајчин јазик кој бил различен од хеленскиот. Во неговиот животопис за Александар Македонски се наведува дека Александар на гозбата во Мараканда во 328 год. пред н.е. при кавгата со Клит (Клејтос) ја повикал својата телесна стража на македонски јазик.
ПОЗДРАВ НА МАКЕДОНСКИ
Кај Псевдо-Калистен е запишано дека македонските војници се збогувале со Александар ИИИ на македонски јазик. Опишувајќи ги борбите меѓу Антигон и Евмен во Месопотамија (опсадата на тврдината Нора) Плутарх во животописот на Евмен вели "...а оние (војници) откако го видоа (Евмен) веднаш го поздравија на македонски." Според друг извор, истиот тој Евмен, кога требало да испрати пратеник кај Македонецот Неоптолем во 321 год. пред н.е., задачата му ја доверил на некојси Ксенија, чиј мајчин јазик бил македонскиот.
Атенај од Наукратис го спомнува билингвизмот на жителите во Атина, од кои "многумина зборувале македонски заради мешањето". Одново ќе го спомнеме римскиот историчар Куртиј Руф, кој известува дека Македонците имале потреба од преведувач за да го разберат хеленскиот јазик.
Кај Павзание стои дека за време на напаѓањето на Месена во 214/13 год. пред н.е. Месенците според облеката и јазикот на непријателите сфатиле дека ги напаѓаат Македонци, а не Лакедајмонци, итн.
Од изложеното доста јасно се гледа дека древните Македонци имале свој сопствен јазик, кој суштествено се разликувал од оној на којшто зборувале Хелените.
Во прилог на гореизнесеното, ќе ги споменеме македонските глоси (зборови) од кои, исто така, се дознава дека древните Македонци имале свој посебен јазик, различен од хеленскиот. Старите граматичари ги нарекувале глоси оние зборови кои во нивно време биле неразбирливи и излезени од употреба. Тие зборови ги класифицирале и ги преведувале на грчки јазик, и со тоа го олеснувале читањето на старите автори.
Најголем број македонски глоси, како што е познато, биле запишани во III век пред н.е. од александрискиот граматичар Америас, Македонец по потекло. Дел од тие глоси до нас стигнале од подоцнежните граматичари и глосографи, а најмногу од Хесихиј (В век по н.е.). Лексикографите забележале околу 100-200 глоси како македонски. Од нив во Хесихиовиот лексикон се наоѓаат 68, а другите се запишани кај Полукс, Суида, Фотиј, во псевдо-кириливиот речник и на други места.
Врз основа на овој лексички материјал, научниците во изминатиот период не биле во состојба да го реконструираат говорниот јазик на древните Македонци. Не само заради скудниот јазичен фонд (глосите се дојдени во преписи од преписи и исто со грешки), туку и заради непостоењето на речиси ниту еден текст, напис и реченица на јазикот на којшто зборувале древните Македонци. Тоа дава повод за разни тези и шпекулации за припадноста на древниот македонски јазик и за поделеност кај научниците по ова
прашање.
ПРОДОЛЖУВА: Демостен: Филип Втори е еден никаков Македонец
ПОДГОТВИЛ: Де.Т. (Извор: Вечер)
Книгата од Драги Арсов може да се набави во просториите на Макавеј, во Домот на градежниците (приземје) во Скопје или да ја порачате на телефон 075 209 446
Кај Псевдо-Калистен е запишано дека македонските војници се збогувале со Александар Трети на македонски јазик
Древниот македонски народ, како и сите древни народи, имал и свој посебен јазик. Постојат повеќе антички сведоштва според кои древните Македонци за Хелените биле варвари, односно народ што зборувал на јазик неразбирлив за Хелените. Во тој поглед, самиот збор варвар треба да се сфати како ономатопејски термин од сферата на јазикот, а не од културата. Барбарос, барбарои биле оние што брборат, односно што зборуваат неразбирливо, на чуден, неразбирлив јазик. За старите Грци варвари биле и Персијците и Египќаните, кои во културен поглед не биле на пониско ниво од нив.
Зборот варвар кај Хелените првобитно означувал "туѓинец", "туѓ народ". И древните Македонци за Хелените биле туѓ народ", аллопхѕлои, како што стои кај Плутарх.
Според еден податок од В век пред н.е., ако јазикот на Крестонците, кои припаѓале на бригиско-едонската група бил варварски, тогаш тоа се однесува и на Македонците, бидејќи и тие биле староседелци, односно "Пелазги" како и Крестонците, за чиј јазик Херодот вели дека бил варварски и "се разликувал од јазикот на сите други кои живееле околу нив". Тукидид, исто така, пишувајќи за дејствата на Халкидик, ги спомнува Грестонците, Едонците и Бисалдите, и притоа ги нарекува "варварски народи", односно
народи со неразбирлив јазик. Истото тоа мора да важи и за Македонците бидејќи токму Грестонците, Едонците и Бистонците за кои зборува Тукидид биле дел од основниот супстрат кој го сочинувал древниот македонски народ.
И други стари автори според јазикот Македонците ги одделувале од другите народи. Страбон, на пример, соопштува дека, судејќи според јазикот, Македонија се протегала дури до Коркира. Кај овој автор стои: "...Некои ја нарекуваат Македонија областа што се протега се до Коркира". Тука Епирците, според Страбон "и по косата, и по наречјето, и по облеката, и по другите работи што ги користеле им биле многу блиски на Македонците", а некои од нив, додава Страбон, биле и двојазични. Ако двојазичноста се однесува на она време кога Епирците не биле одвоени од Македонците, тогаш станува уште поразбирливо зошто во тоа време Страбон меѓу Епирците ги вбројувал Орестите, Пелагонците и Елимејците, додека за Полибиј, истите тие се Македонци.
МАКЕДОНЦИТЕ ИМАЛЕ МАЈЧИН ЈАЗИК
За Епирците се знае дека постоеле во земјата на запад од Македонија која се протегала од планината Пинд до морскиот брег и која од најстарите времиња ја нарекувале само "копно". Таа така се нарекувала наспроти островите во Јонското Море. Ако било така, тогаш постоењето на Македонците на истите тие простори не случајно не упатува на името на планината Пинд. Имено, Македонците не треба да се бараат надвор од оние простори каде што во најраното митолошко време се спомнува теонимот на Македонците - богот Македон и неговите синови. Ако меѓу нив, покрај синот Пиер (епиномот на Пиерија) и синот Амат (епиномот на Ематија) каде живееле Македонците, веднаш по нив се спомнува и Македоновиот син Пинд, тогаш не треба да не изненадува зошто токму тука, покрај планината Пинд, се среќаваат оние Македонци кои живееле заедно со Епирците.
Според старите автори, како што наведува Катичиќ, уште во најрано време пред одделувањето на Епирците од Македонците, јазикот на кој зборувале епирските племиња бил варварски. Краткиот попис на личните имиња што ги дава Тукидид, "наведува на мислењето дека епирските племиња биле варвари и во јазична, а не само во културна смисла".
И во подоцнежните времиња јазикот на Македонците се назначува како различен од хеленскиот. Тука ќе ја спомнеме епизодата за судењето на Филота во 330 год. пред н.е., според "Историјата на Александар Македонски" од К. Руф, каде е посведочено следното: кога Александар го прашал дали ќе зборува на мајчиниот (македонски) јазик, Филота рекол дека ќе зборува на хеленски, за да го разберат и оние што не се Македонци. Тогаш Александар му рекол:
"Еве, гледате ли, дотаму ли дошол Филота, што го презира дури и мајчиниот јазик?".
Оваа епизода јасно покажува дека македонскиот јазик Хелените не го разбирале, бидејќи бил различен од оној на којшто зборувале тие.
Според Плутарх, исто така, Македонците имале свој мајчин јазик кој бил различен од хеленскиот. Во неговиот животопис за Александар Македонски се наведува дека Александар на гозбата во Мараканда во 328 год. пред н.е. при кавгата со Клит (Клејтос) ја повикал својата телесна стража на македонски јазик.
ПОЗДРАВ НА МАКЕДОНСКИ
Кај Псевдо-Калистен е запишано дека македонските војници се збогувале со Александар ИИИ на македонски јазик. Опишувајќи ги борбите меѓу Антигон и Евмен во Месопотамија (опсадата на тврдината Нора) Плутарх во животописот на Евмен вели "...а оние (војници) откако го видоа (Евмен) веднаш го поздравија на македонски." Според друг извор, истиот тој Евмен, кога требало да испрати пратеник кај Македонецот Неоптолем во 321 год. пред н.е., задачата му ја доверил на некојси Ксенија, чиј мајчин јазик бил македонскиот.
Атенај од Наукратис го спомнува билингвизмот на жителите во Атина, од кои "многумина зборувале македонски заради мешањето". Одново ќе го спомнеме римскиот историчар Куртиј Руф, кој известува дека Македонците имале потреба од преведувач за да го разберат хеленскиот јазик.
Кај Павзание стои дека за време на напаѓањето на Месена во 214/13 год. пред н.е. Месенците според облеката и јазикот на непријателите сфатиле дека ги напаѓаат Македонци, а не Лакедајмонци, итн.
Од изложеното доста јасно се гледа дека древните Македонци имале свој сопствен јазик, кој суштествено се разликувал од оној на којшто зборувале Хелените.
Во прилог на гореизнесеното, ќе ги споменеме македонските глоси (зборови) од кои, исто така, се дознава дека древните Македонци имале свој посебен јазик, различен од хеленскиот. Старите граматичари ги нарекувале глоси оние зборови кои во нивно време биле неразбирливи и излезени од употреба. Тие зборови ги класифицирале и ги преведувале на грчки јазик, и со тоа го олеснувале читањето на старите автори.
Најголем број македонски глоси, како што е познато, биле запишани во III век пред н.е. од александрискиот граматичар Америас, Македонец по потекло. Дел од тие глоси до нас стигнале од подоцнежните граматичари и глосографи, а најмногу од Хесихиј (В век по н.е.). Лексикографите забележале околу 100-200 глоси како македонски. Од нив во Хесихиовиот лексикон се наоѓаат 68, а другите се запишани кај Полукс, Суида, Фотиј, во псевдо-кириливиот речник и на други места.
Врз основа на овој лексички материјал, научниците во изминатиот период не биле во состојба да го реконструираат говорниот јазик на древните Македонци. Не само заради скудниот јазичен фонд (глосите се дојдени во преписи од преписи и исто со грешки), туку и заради непостоењето на речиси ниту еден текст, напис и реченица на јазикот на којшто зборувале древните Македонци. Тоа дава повод за разни тези и шпекулации за припадноста на древниот македонски јазик и за поделеност кај научниците по ова
прашање.
ПРОДОЛЖУВА: Демостен: Филип Втори е еден никаков Македонец
ПОДГОТВИЛ: Де.Т. (Извор: Вечер)
Книгата од Драги Арсов може да се набави во просториите на Макавеј, во Домот на градежниците (приземје) во Скопје или да ја порачате на телефон 075 209 446
No comments:
Post a Comment