May 15, 2012

Македонскиот јазол 17

Грција и Турција се коцкаат за Балканскиот сојуз

По 1908 година идејата за Балканскиот сојуз преку нападот на Младотурците откри нова варијанта - повторно да се воведе во игра Турција како член на овој сојуз. Бидејќи Атина ја сигнализираше својата подготвеност, од веќе познати причини ваков сојуз можеше да дејствува само како објект за демонстрација. Во оваа смисла пратеникот Рипенхаузен напиша:

„Речиси секој Елин на своите гради носи помалку или повеќе скриена сегрчка мисла и во сегашна Грција препознава само недовршен труп. Притоа секое отворено или затскриено растење на моќта на Бугарија во Македонија се вкрстува со улицата на нејзините надежи за иднината. Затоа Бугарија во нејзините очи е исконски непријател; затоа Турција мора да се чува се додека таа ја ограничува моќта на Бугарија. Бидејќи онаму каде штоТурчинот владее, таму се уште има надеж за Грција, а онаму каде штоБугаринот стапнал, нема никаква. Во оваа ситуација Грција е премногу свесна за словенската жилавост, за високите бугарски борбени доблести. „Оттаму може да се претпостави дека „и покрај сите меѓусебно дадени гаранции“, „националните страсти повторно во Македонија би се судриле во меѓусебен конфликт“.

Во друг временски тек Турците очигледно направиле една реална анализа, бидејќи турскиот претставник во Атина на крајот на 1909 година му призна на својот германски колега дека султанот и Високата порта „при веста за некаков Балкански сојуз многу се вознемириле“. Задоцнета реакција! Дури и да се покажале како невистинити 30-годишните гласини, најави и закани (и дека и овојпат информациите биле лажни), сепак Турците имале доволно време и искуство да се приспособат. Тие дополнително се исплашија и од повторно распламтените востанија на Албанците (кои при нападот намладотурците играа одлучувачка ролја). Во склоп на ова ќе биде наведена една статија на „Тајмс“, која известува околу тоа дека пролетта 1910 год. албанскиот револт беше задушен од Турците со безмилосна грубост, а потоа тоа продолжи на тој начин што тие и во Македонија, иако таму немаше никакво востание, спроведоа општо разоружување на населението со истите методи што ги применија во Албанија.

Да се вратиме на Балканскиот сојуз.

Грчкиот министер за надворешни работи Мавромихали (најверојатно наследник на членот на првата провизорна влада по востанието во 1821 год.) упорно се трудеше да го смири турскиот пратеник. „Грчката антипатија кон Бугарите (е) премногу силна..., за воопшто да дојде предвид сојуз со таа земја.“

Токму до ваков сојуз дојде една и пол година подоцна!

Во секој случај, министерот му соопшти на пратеникот Наби Беј дека меѓу Србија и Бугарија веќе се „разграничени заемните сфери на интереси во Македонија“. Сепак, баронот Фон Вангенхајм во својот извештај изразисомнеж:

„Не можам сосема да го споделам верувањето на Наби Беј во искреноста на Мавромихали. Тоа поради интересот на Грција, со предупредување од Бугарите, да ја насочи Турција кон зближување со Грција и кон концесија во однос на Крит.“

На крајот уште еден цитат од Министерството за надворешни работи. Заменикот на државниот секретар, баронот Фон Ротенхан, во своитебелешки запишал дека австриското Министерство за надворешни работи„сериозно опоменало да се спречат сите тајни заговори во Македонија. Во спротивно, Европа не ќе може да се погрижи за можното турско ѕверско однесување.“

Оваа белешка дава карактеристично светло како на грчкото сеење омраза во Македонија, кое велесилите го сметаа за илегално, така и на вообичаеното турско ѕверско дивеење при казнувањата.

Угледот на Турците се формира низ долгите столетија полни со најлоши искуства за потчинетото христијанско население: вистината за турскиот режим во никој случај не беше поднослива и толерантна, како што тоа денес милуваат да го претстават некои смирувачки застапници на интересите

Ханс -Лотар Штепан

No comments: