Војна за црквата
Македонците повеќепати креваа востанија (1040/41, 1072/73 год.) против византиското владеење повторно воспоставено во 1018 год. Бугарија во тоа време не постоеше (се до востанието на Асенидите 1186)
Турско-татарските Бугари од нивното појавување на Балканот во 7 век, па се до 9 век, се мешаа со словенското население. Бесполезно е да се шпекулира дали и колку турско-татарска крв течела во вените на царот Самуил на крајот од 10 век, важен е само историскиот докажан податок дека тој, од 969 (976) год. до 1014/1018 год. владеел со Македонците во Западното Бугарско, односно Македонското Царство. Следствено на тоа, Македонците во дамнешниот временски период живееле во сопствена држава, држава што располагала со сите атрибути, кои според нашите меѓународно-правни норми се предуслови за постоење на една држава, имено државен народ, државна територија и државни власти.
Македонците поседуваат и елемент, кој би требало да биде од непроценлива вредност за нивната иднина и опстојување до ден-денес: посебна православна црква.
Денешната македонска автокефална црква има „амбиции..., како национално-црковна варијанта на Бугарската/Охридската архиепископија да ја отелотвори институцијата што ја наследи“. За ова не би требало да има никакви приговори имајќи предвид дека Македонската православна црква „преку експлицитното утврдување на нејзиното дејствување... исклучиво на државната територија на (Република) Македонија, јасно се огради од какви било експанзионистички тенденции, кои би можеле да произлезат од поглед на историските граници на (географски многу пораспространета) Охридската архиепископија“.
„По воспоставување на бугарската власт во регионот, околу 842 година, Охрид како архиепископија првпат се споменува во актите на 7. екуменски совет (Константинопол 869/870 и 879/880 год.). На преминот од 10 во 11 век Охрид, во царството на цар Самуил, чија резиденција исто така беше во Охрид, стана седиште на бугарскиот автокефален архиепископ“. Автокефалноста на оваа црква може повеќепати да се докаже од изворите, а како на непобитна индикација за ова треба да се гледа на фактот што бугарските (т.е. охридските) архиепископи од 1020 година се назначувани од царот, а не од патријарсите од Константинопол, бидејќи на истиот начин се извршуваше назначувањето на епископи и во исто така автокефалната Кипарска архиепископија“.
Но, сепак, Принцинг и во овој случај предлага Македонската православна црква без предрасуди да ја избегне опасноста од погрешното претставување на историјата, за да „може процесите во историјата на средниот век да ги набљудува без влијание од категориите на национално-државните мисли“. Принцинг понатаму пишува „Охридската архиепископија никогаш не постоела, туку само една архиепископија 'Бугарија' со седиште во Охрид“.
Но и тука прагматично дозволува да важи правото на навиката, со тоа што продолжува: „Сепак (меѓу стручњаците) се воспостави да се говори за Охридската архиепископија, бидејќи со употребата на терминот Бугарија лесно може да се дојде до замена со црквата на Бугарија во доцниот среден век, царството на Асендите, која од 1235 година му беше подредена на патријархот од Трново“.
Што се однесува до суштинската неопходност од сопствена Македонска православна црква, архиепископот Михаил неа од политичка гледна точка ја оцени од егзистенцијално значење за Република Македонија, проф. Ошлис го цитира осумдесетгодишнот поглавар на црквата: „Во минатото националните цркви на Бугарија, Грција, Србија во Македонија беа експоненти на голема Србија, голема Бугарија и голема Грција, и токму затоа на Македонија и е потребна сопствена црква, за нашата црква да не заштити од мегаломанството и шовинизмот на соседните народи“.
Македонската автокефална црква својата самостојност од 1020 година ја задржа близу 750 години, се додека на Грците во 1767 година не им појде од рака да го наговорат султанот Мустафа да ја распушти Охридската архиепископија. Дотогаш статусот на автокефална архиепископија, доделен уште од византискиот цар Васил 2, на Македонците им овозможи, како што формулира проф. Дерман, „да зачуваат значајна доза независност во рамките на Второто Бугарско Царство, како и во Српското Царство на цар Душан“. Но, сега „покрај политичката окупација од турскиот султан..., стапи и духовна преку грчките патријарси од Константинопол“.
Со прекинувањето на оваа традиција од грчкото православие Македонците го загубија „и последното место... каде што можеа да ја негуваат својата независност“.
Да наведеме само еден аспект од многубројните последици: „По укинувањето на самостојноста на Охридската епископија од Високата порта... и прочистувањето на црковните библиотеки и архиви, спроведено од новото црковно водство, македонските традиции во народот се пренесуваа само усно, во форма на песни и приказни“... „Мошне впечатливо и најдобар доказ за македонството е зачувувањето на посебниот идентитет во овие два века преку народните обичаи, песни и приказни негувани во семејството“.
Грчката влада се повикува на овој дамнешен настан, во обид да се ослободи од несаканото име на Република Македонија. Атина би била подготвена да ја признае автокефалноста на Македонската православна црква. Грција предлага промена на името на македонската црква во старото име: Охридска архиепископија. Како следен чекор би можел да се претпостави промената на името на Република Македонија со тогашното име на Архиепископијата. Со тоа името Македонија, кое речиси едно и пол илјадалетие било обележје на идентитетот на Македонците, би станало неважечко и би било загубено засекогаш. Ова сосема одговара на намерата на Грција, која во тој случај, во 1912/13 година анектираниот јужен дел на Македонија, кој до 1985 година го нарекуваше „Северна Грција“, би можела да го претстави како единствена област останата од античките Македонци, за фикцијата - дека античките Македонци отсекогаш биле Грци - да му ја „продаде“ на светот, како еден вид реалност, да речеме „realite a la grecque“.
Ханс -Лотар Штепан
Македонците повеќепати креваа востанија (1040/41, 1072/73 год.) против византиското владеење повторно воспоставено во 1018 год. Бугарија во тоа време не постоеше (се до востанието на Асенидите 1186)
Турско-татарските Бугари од нивното појавување на Балканот во 7 век, па се до 9 век, се мешаа со словенското население. Бесполезно е да се шпекулира дали и колку турско-татарска крв течела во вените на царот Самуил на крајот од 10 век, важен е само историскиот докажан податок дека тој, од 969 (976) год. до 1014/1018 год. владеел со Македонците во Западното Бугарско, односно Македонското Царство. Следствено на тоа, Македонците во дамнешниот временски период живееле во сопствена држава, држава што располагала со сите атрибути, кои според нашите меѓународно-правни норми се предуслови за постоење на една држава, имено државен народ, државна територија и државни власти.
Македонците поседуваат и елемент, кој би требало да биде од непроценлива вредност за нивната иднина и опстојување до ден-денес: посебна православна црква.
Денешната македонска автокефална црква има „амбиции..., како национално-црковна варијанта на Бугарската/Охридската архиепископија да ја отелотвори институцијата што ја наследи“. За ова не би требало да има никакви приговори имајќи предвид дека Македонската православна црква „преку експлицитното утврдување на нејзиното дејствување... исклучиво на државната територија на (Република) Македонија, јасно се огради од какви било експанзионистички тенденции, кои би можеле да произлезат од поглед на историските граници на (географски многу пораспространета) Охридската архиепископија“.
„По воспоставување на бугарската власт во регионот, околу 842 година, Охрид како архиепископија првпат се споменува во актите на 7. екуменски совет (Константинопол 869/870 и 879/880 год.). На преминот од 10 во 11 век Охрид, во царството на цар Самуил, чија резиденција исто така беше во Охрид, стана седиште на бугарскиот автокефален архиепископ“. Автокефалноста на оваа црква може повеќепати да се докаже од изворите, а како на непобитна индикација за ова треба да се гледа на фактот што бугарските (т.е. охридските) архиепископи од 1020 година се назначувани од царот, а не од патријарсите од Константинопол, бидејќи на истиот начин се извршуваше назначувањето на епископи и во исто така автокефалната Кипарска архиепископија“.
Но, сепак, Принцинг и во овој случај предлага Македонската православна црква без предрасуди да ја избегне опасноста од погрешното претставување на историјата, за да „може процесите во историјата на средниот век да ги набљудува без влијание од категориите на национално-државните мисли“. Принцинг понатаму пишува „Охридската архиепископија никогаш не постоела, туку само една архиепископија 'Бугарија' со седиште во Охрид“.
Но и тука прагматично дозволува да важи правото на навиката, со тоа што продолжува: „Сепак (меѓу стручњаците) се воспостави да се говори за Охридската архиепископија, бидејќи со употребата на терминот Бугарија лесно може да се дојде до замена со црквата на Бугарија во доцниот среден век, царството на Асендите, која од 1235 година му беше подредена на патријархот од Трново“.
Што се однесува до суштинската неопходност од сопствена Македонска православна црква, архиепископот Михаил неа од политичка гледна точка ја оцени од егзистенцијално значење за Република Македонија, проф. Ошлис го цитира осумдесетгодишнот поглавар на црквата: „Во минатото националните цркви на Бугарија, Грција, Србија во Македонија беа експоненти на голема Србија, голема Бугарија и голема Грција, и токму затоа на Македонија и е потребна сопствена црква, за нашата црква да не заштити од мегаломанството и шовинизмот на соседните народи“.
Македонската автокефална црква својата самостојност од 1020 година ја задржа близу 750 години, се додека на Грците во 1767 година не им појде од рака да го наговорат султанот Мустафа да ја распушти Охридската архиепископија. Дотогаш статусот на автокефална архиепископија, доделен уште од византискиот цар Васил 2, на Македонците им овозможи, како што формулира проф. Дерман, „да зачуваат значајна доза независност во рамките на Второто Бугарско Царство, како и во Српското Царство на цар Душан“. Но, сега „покрај политичката окупација од турскиот султан..., стапи и духовна преку грчките патријарси од Константинопол“.
Со прекинувањето на оваа традиција од грчкото православие Македонците го загубија „и последното место... каде што можеа да ја негуваат својата независност“.
Да наведеме само еден аспект од многубројните последици: „По укинувањето на самостојноста на Охридската епископија од Високата порта... и прочистувањето на црковните библиотеки и архиви, спроведено од новото црковно водство, македонските традиции во народот се пренесуваа само усно, во форма на песни и приказни“... „Мошне впечатливо и најдобар доказ за македонството е зачувувањето на посебниот идентитет во овие два века преку народните обичаи, песни и приказни негувани во семејството“.
Грчката влада се повикува на овој дамнешен настан, во обид да се ослободи од несаканото име на Република Македонија. Атина би била подготвена да ја признае автокефалноста на Македонската православна црква. Грција предлага промена на името на македонската црква во старото име: Охридска архиепископија. Како следен чекор би можел да се претпостави промената на името на Република Македонија со тогашното име на Архиепископијата. Со тоа името Македонија, кое речиси едно и пол илјадалетие било обележје на идентитетот на Македонците, би станало неважечко и би било загубено засекогаш. Ова сосема одговара на намерата на Грција, која во тој случај, во 1912/13 година анектираниот јужен дел на Македонија, кој до 1985 година го нарекуваше „Северна Грција“, би можела да го претстави како единствена област останата од античките Македонци, за фикцијата - дека античките Македонци отсекогаш биле Грци - да му ја „продаде“ на светот, како еден вид реалност, да речеме „realite a la grecque“.
Ханс -Лотар Штепан
No comments:
Post a Comment